پرتو نگاران صنعتى را دريابيم
پرتو نگاران صنعتى(١) را دريابيم.
كانون مدافعان حقوق كارگر – حوادث ناشي از عدم اجراي مسايل ايمني روزانه جان صدها كارگر را در ايران و ساير كشورهاي جهان در معرض خطر قرار مي دهد. بسياري از اين كارگران جان خود را از دست مي دهند و تعداد زيادي نيز براي هميشه ناقص العضو و از كارافتاده مي شوند. قوانين حمايتي بخصوص در كشور ما به هيچ وجه پاسخگوي اين مشكلات كه مصداق بارزجنايت عليه نيروي كار است، نبوده است.
حفاظت از نيروي كار و ايمني جان كارگران وظيفه اي است كه بر دوش مسوولان قرار دارد. اما متاسفانه حرص و آز سرمايه داران و سكوت معني دار مسوولان در اين زمينه هر روز جان انسان هاي شريف و زحمتكشي را مي گيرد كه جرمي جز فروش نيروي كارشان ندارند.
كانون مدافعان حقوق كارگر بارها هشدار داده است كه نبايد سودطلبي سرمايه داران سبب به خطر افتادن جان انسان هاي زحمتكش وبي گناه شود. گزارش زير نشان مي دهد كه بي مسووليتي و سودپرستي تا چه اندازه جان انسان ها را به بازي مي گيرد وآينده ي نيروي كار،اين باارزش ترين سرمايه ي جامعه ي انساني را در معرض خطر قرار مي دهد و باز هم اين امر مهم را ثابت مي كند كه تنها ايجاد تشكل هاي مستقل كارگري ضامن حفظ ارزش هاي انساني است. كانون مدافعان حقوق كارگر
پرتو نگاران صنعتي(1) را دريابيم.
ناصر آغاجري
از نظر دانش پزشكي و روان پزشكي و قانون كار، شب كاري ممتد، عوارض جسمي – رواني جبران ناپذيري براي نيروي كار به وجود مي آورد. از اين رو در شرايطي كه كار، داراي ويژگي است كه نبايد متوقف گردد، مانند كارحفاري چاه‌هاي نفت يا به دليل زمان بندي فشرده ساخت پروژه يا به دليل ضرورت توليد، مي بايد، 24 ساعته ادامه يابد. مديريت صنعتي با برنامه ريزي كار در 3 شيفت چون روزكار، عصر كار و شب كار به اين نياز يا ضرورت پاسخ ميدهد. در اين برنامه ريزي شيفت شب كاري براي افراد ثابت نيست. نيروي كاري كه اين هفته شب كار شده، هفته ي بعد روز كار و هفته ي سوم عصركار و در هفته ي چهارم دوباره شب كار مي شود. بابت كار به شيوه ي شيفتي فوق العاده حقوقي بيشتري در نظام قبلي دريافت مي كردند و اينك هم بايد دريافت كنند!! ولي ما در بازار كار كشورمان با كارهاي استثنايي مواجه هستيم كه مي بينيم بنياد آن بر تجاوز بدون حد ومرز به حقوق نيروي كار، آن هم به صورت ددمنشانه اي است. در شغل هايي خاص كه كار بايد به صورت شب كاري انجام شود، نوع كار وخطرات جدي درماهيت اينكارها وجود دارد، كه نيروي كار را به صورت هميشگي دچار چالش با وضعيت هاي غيرقابل پيش بيني واستثنايي مي كند. كارهاي پرخطر كه علاوه بر عوارض شب كاري هاي مدام وغيرقابل اجتناب آن براي پرتو نگاري،او را در معرض پرتوهاي اشعه ي گاما قرار ميدهد. پرتونگاران صنعتي كارشان را در همه ي كارگاه هاي پروژه از ساعت 8 شب شروع مي كنند و تا ساعت 5 بامداد ادامه مي دهند، بدون امكان استفاده از روز تعطيلي. و بدون داشتن يك بيمه خاص كه با اين كار پرمخاطره هماهنگ باشد. آنها تنها زماني مي توانند كار كنندكه كارگاه ها تعطيل شده باشند وهيچ فردي در كارگاه حضور نداشته باشد. چون امكان پرتوگيري بسيار جدي است و عوارض ان بسيار خطرناك است.
براي روشن شدن ابعاد فاجعه اي به نام پرتونگاري و قرباني اي به نام پرتونگار به محيط كارگاه در شب برمي گرديم تا چند لحظه اي هم آنها را همراهي كنيم.
محوطه كارگاه پر از قطعات بريده شده لوله و تيرآهن و ميلگرد ودنيايي از لوله هاي جوش شده ي بزرگ و كوچك كه در كنار هم جاي گرفته اند. چند پروژكتور كه به وسيله ي قسمت برق نصب شده كه محوطه را روشن مي كند كه نور آنها در ميان ضايعات و قطعات كار نشده سايه روشن هايي ايجاد مي كند كه خطاي ديد را بالا مي برد. كار روي لوله ها و راه رفتن روي آنها با توجه به بادهاي سردي كه از قله هاي برفي شهباز مي وزد ولرز به تن و جان انسان مي اندازد، پرخطر و دشوار است. راديوگراف با چراغ قوه اي در دست در ميان لوله ها در جست و جوي يك لوله ي 4 اينچي است كه در محل سرجوش آن يك نوار بسته شده است. يك گام خطا دراين سايه روشن ها روي لوله هايي كه در روز هم راه رفتن روي آنها ساده نيست، كافي است تا پاي در ميان لوله هايي كه با فاصله ي ده سانتي متر از هم قرار دارند و در ارتفاع يك متري هستند، فرو رود تا باعث سقوط وشكستن مچ و ساق پا شود.(خطرات جنبي كار در شب) در هنگام برگشت پرتونگار، به دنبال فيل بج و TLD(براي تخمين و تعيين ميزان پرتوگيري پرتونگار) مي گشتم كه بايد روي سينه اش نصب گردد؛ ولي نتوانستم چيزي ببينم. با تعجب پرسيدم فيلم بج را كجا قرار دادي؟
– به سوي من برگشت كمي گرفته بود. نبايد از من اسمي ببري متوجه شدي؟
– آره.
– فيلم بج را نصب نمي كنم. چون امشب شب كاسبي است.
– يعني چه؟
– به ما اعلام كرده اند براي هر سرجوش اضافي كه كار انجام دهيم ده هزارتومان فردا به ما نقدا پرداخت مي كنند.
– مگر شما هر شب چند سرجوش را راديو گرافي مي كنيد؟
– 30 سرجوش 2 اينچي معادل 60 اينچ. ولي من از استادمان در انرژي اتمي شنيدم كه با 15 سر 2 دو اينچي، طبق بررسي ها و تحقيقات آنها چنان چه همه ي وسايل كار استاندارد و سالم باشند وهيچ اتفاق غيرمنتظره اي هم نيفتد هر پرتونگار ميزان مجاز پرتو را دريافت كرده و بيش از آن خطرناك است و عوارض جبران ناپذيري دارد.
– پس چرا 30 سرجوش را پرتونگاري مي كنيد؟
– شركت پرتونگاري كمتر از 30 سرجوش را نمي پذيرد و اخراج مي كند.
– به چه دليل و طبق چه قانوني پيمانكار فشار كار را دوبرابر كرده است؟
–
اين ديگر دست خودشان است وانرژي اتمي هم يك شاهد بي تفاوت است . درحقيقت طبق قانون بي قانوني صورت مي گيرد.
– پس وضع شما با دوبرابر پرتوگيري بيش از حد چه مي شود؟
– خب به خاطر همين فيلم بچ را درآورده ام. چون در صورتي كه انرژي اتمي متوجه شود كه من بيش از حد مجاز پرتو دريافت كرده ام تا مدت چند ماه استراحت اجباري مي دهد و پيمانكار بابت اين مرخصي هاي اجباري حقوقي پرداخت نمي كند ما مجبور هستيم فيلم بج را برداريم تا كارمان را از دست ندهيم.
– مگر نمي داني چه خطري تو را تهديد مي كند. ممكن است به قيمت جانت تمام شود.
– اي بابا خداكريمه.
– مرد حسابي داري خودكشي مي كني. بعد مي گي خدا كريمه؟ مگه با خدا كريمه اشعه گاما خنثي مي شه؟ چند تا پرتونگار را مي شناسي كه به بازنشستگي رسيده اند ؟ يا سرطان خون گرفته اند و يا عقيم شده اند يا توي گور خوابيده اند.
– با دل سوزي شما زندگي ما بهتر نمي شود. ببين دوست عزيز بايد با واقعيت ها زندگي كني، قبول داري؟
– خب
– براي زندگي كردن خانواده به پول احتياج دارد. پول! بچه ام پيش دبستاني مي ره اون هم شهريه ي 300 هزار تومان و پول سرويس رفت و برگشت و هزار زهر مار ديگر. لازم داره و همه اش با پول حل مي شود. مي داني 300هزار تومان يعني چه؟ يعني نصف حقوق من. يعني من هم بگذارم بچه ام مثل اين سه ميليون دانش آموزي بشه كه امسال از تحصيل محروم شده اند.(طبق آمارهاي رسانه ها در 15 آبان 90)
داشت به شدت عصباني مي شد و صدايش بلند مي شد. لذا از او پوزش خواستم و گفتم:
– زياد وقتت رو نمي گيرم. فقط چند سوال باقي مانده. بعد از 30 جوش حد نصاب سرمايه دار چند تا سرجوش ميتواني بزني؟
– گاهي اوقات با بدبختي همان 30 تا رو تمام مي كنم. ولي بعضي وقت ها كه كار روي زمين است و كار در ارتفاع نيست مي توانيم 2 الي 4 سرجوش اضافي را هم راديوگرافي كنيم. و گاهي فقط يكي. البته اگر يكي از فيلم ها دچار حادثه بشوند، (ري شوت) چيزي به ما نمي دهند.
– علت ري شوت چيست؟
– علت هاي مختلف دارد. ولي اكثرا فيلم ها كيفيت ندارند.
– در ارتفاع با توجه به جا و مكان محدود براي دور شدن از چشمه ها چه مي كنيد؟
– هيچ
– هيچ يعني چه؟
– يعني وقتي روي يك تاور كه ارتفاعي معادل 40 متر دارد آن هم با پله هاي عمودي فقط مي تواني در كنار چشمه بماني و پرتو نوش جان كني آن هم از نوع گامايش.
– هيچ راه گريزي نيست؟
– چرا با جراثقال و بسكت(سبدهاي فلز ي حمل نفر به طبقات بالا) مي توان از آن محل دور شد. ولي براي كرايه چنين جرثقيلي ساعتي چندصد هزار تومان بايد پرداخت كرد.
او مشغول آماده كردن تجهيزات كار شده بود و من در هم ريخته از اين همه بيداد و ستم طبقاتي از اين همه چشم فروبستن ها به خاطر رضايت سرمايه داران بانك جهاني، افسرده و خشمگين. از او تشكر كردم و راهي خوابگاه مان شدم كه در يك كيلومتري آنجا بود.
همه ي مسولان بالاي كارفرما و پيمانكاران دست اول و دست دوم كه همه ي شركت هاي بزرگ با دستگاه هاي بزرگ بي شمار از جمله جرثقيل ها هستند به خوبي مي دانند كه كار پرتونگاري روي برج هاي بلند مانند تاور ها چه خطراتي دارد. و خيلي خوب مي دانند كه پرتوگيري در آن موقعيت غيرقابل اجتناب است. ولي براي اين نوكيسه هاي پيشاني مهر خورده (البته با ته استكان) جان يك نيروي كار پرتونگاري آنقدر بي ارزش است كه آن را با كرايه جرثقيل مقايسه مي كنند. اگر اين پرتونگاران اتحاديه ي خودشان را داشتند و در قبال اين شركت هاي پيمانكاري سرمايه داري متحد و يك پارچه مقاومت مي كردند و حاضر نمي شدند خود را براي سود آنها در معرض پرتوهاي مرگ بار گاما قرار دهند، سرمايه داران مجبور مي شدند با آنها طبق موازين قانوني عمل كنند. كسي تا به حال به اين سوال پاسخ نداده است كه چرا سرمايه داران در همه ي شهر هاي بزرگ و كوچك سازمان هاي صنفي خود را با دفاتر مربوطه دارند ولي نيروي كار اگر بخواهد سازمان هاي صنفي را كه قانون اساسي وجودشان را تاييد كرده است بوجود بياورند بايد سر از زندان در آورند؟
پاسخ اين سوال كاملا روشن است. ساختار سرمايه داري آن است كه از منافع خود و ديگر سرمايه داران حمايت مي كند. حذف تدريجي قانون كار هم به همين دليل است.
خطر پرتوگيري
در درسنامه انتشارات انرژي اتمي ايران براي آموزش راديوگراف ها، فصل 7، اثر بيولوژيكي پرتوها رويه 105 " اثرات قطعي: "اين اثرات معمولا وقتي بروز مي كنند كه پرتوگيري از يك حد آستانه بيشتر باشد. ملتهب شدن پوست،تغييرات خوني، آب مرواريد … از اثرات قطعي پرتوها مي باشند. "
رويه 106 "اثرات احتمالي: اثراتي هستند كه براي بروز آن معمولا آستانه ي دوز وجود ندارد. نظير سرطان هاي مختلف و عوارض سوء بر نسل هاي آينده"
رويه 107:" …حتابرخورد يك فتون اشغه گاما نيز ممكن است باع
سرطان گردد… بطور كلي پرتوهابه صورت مستقيم وغير مستقيم اثر مي گذارند"
رويه 109:"بافت هاي حساس به پرتو عبارتند از: مغز استخوان، سلول هاي جنسي، بافت هاي لنفاوي، مخاط دستگاه گوارش و گلو، اپيدرم پوست و فوليكول ها"
رويه ي 110:"اگر يك ميليون سلول تحت تاثير دوزي معادل 3 گري قرار گيرد،90درصد آنها نابود مي شوند."
رويه ي 112:"كاهش گلبول هاي سفيد از دزهاي حدود 25 در صد گري به بالا شروع مي شود. كم شدن پلاكت هاي خون كه در دزهاي بالاتر از 5درصد گري ممكن است. در دز 2 گري كاهش فعاليت مغز استخوان و در 4 تا 6 گري قطع كامل آن گزارش شده است كه به اين حالت سندرم خون سازي گفته مي شود." به زبان ساده سرطان خون.
رويه ي 115:" پس از پرتوگيري در حدود 4 گري علائم زير مشاهده مي شود:
الف- پس از چند ساعت سردرد، استفراغ، اسهال، و تب
ب – پس از چند روز جوش هاي كوچك در دهان و گلو كم شدن تدريجي وزن
ج – در دومين هفته بهبودي ظاهري و از بين رفتن علائم ذكر شده… ولي كاهش وزن با دامنه هاي متفاوت ادامه دارد..
د – در سومين هفته علائم قبلي با شدت بيشتر همراه با عقيمي است. در سومين هفته نيز به تدريج وزنش كم شود. در طول هفته ي چهارم به احتمال قوي خواهد مرد."
وريه ي 116:" در اين صورت هم درمان قطعي نيست.( در پيوند مغز استخوان پس از سرطان خون) اثرات تاخيري، اثرات ژنتيكي
رويه 117:"… اين تغييرات در زنجيره ي DNA مي تواند موجب جهش گردد كه در آن صورت در موجود آينده(فرزند پرتونگار) نارسايي هاي ژنتيكي متعدد بروز مي كند. عواقب اين تغييرات ممكن است به صورت سرطان هاي مختلف بروز كند."
در قبال اين خطرات بسيار جدي ويرانگر براي پرتو نگار، ببينيم پيشنهاد مسولان انرژي اتمي به پيمانكاران و صاحبان سرمايه كه در ايران در اين زمينه سرمايه گذاري كرده اند، چيست؟ (2)
تبصره: با توجه به اين نكته كه برخي تجهيزات پرتونگاري موجود در كشور با استانداردهاي تعيين شده توسط واحد قانوني مطابقت ندارد، استفاده از عبارت"بايد" در برخي قسمت هاي اين مدرك با هدف تشويق دارندگان چنين تجهيزاتي به ارتقا سيستم هاي موجود است.
مسوولان محترم از ذكر كلمه ي "بايد" پشيمان شده اند لذا آن را با "هدف تشويق دارندگان" معني مي كنند. چرا؟ تا به پرقباي سرمايه داراني كه با تعديل ساختاري جزء طيف رانت خواران درآمده اند، برنخورد.
با هدف تشويق دارندگان، براي ارتقاء سيستم هاي موجود. آيا با اين جملات بدون پشتوانه ي اجرايي ، سرمايه داران را مي توان وادار كرد تا از سودهايشان كمي بگذرند وابزارهاي فرسوده را رها كنند؟ سرمايه داران در حاشيه توليد هستند و از اين رو درمعرض پرتو اشعه گاما قرار نمي گيرند. همين طور قانون گذاران كه چنين احكام بدون پشتوانه اي را صادر مي كنند. اين پرتونگاران هستند كه بايد به اعتراف مسوولان انرژي اتمي "با دستگاه هاي غير استاندارد" دچار حوادث مرگ بار شوند. اين وظيفه چه سازماني است كه با قدرت و با نظارتي قاطع سرمايه داران را وادار كند ابرازهاي فرسوده را مورد استفاده قرار ندهند؟
يك نمونه ي ديگر از درسنامه ي ذكر شده رويه 30:"5-8-3 سوانح و پرتوگيري ناشي از سوانح 5-8-3-1- اگر خرابي تجهيزات ، عدم نظارت بر قوانين كار و يا دلايل ديگر كه خارج ازكنترل پرتونگاران است… منتج به پرتوگيري يك يا تعداد بيشتري از افراد گردد…"
در اين درسنامه ها مرتب تاكيد بر تجهييزات غيراستاندارد شده ، با توجه به اينكه شركت هاي راديوگرافي براي دريافت چشمه مجبورند به سازمان مربوطه مراجعه كنند. چرا همان گونه كه پليس راهنمايي و رانندگي از خودروها معاينه فني مطالبه مي كند، و مدارك سلامت خودرو را صادرمي كند، براي زمان هاي مشخص ابزار و دستگاه هاي راديوگرافي رامعاينه فني نمي شوند تا از حوادث مرگ بار پيشگيري شود؟
پرتونگاران تنها به دليل شب كاري هاي هميشگي بايد داراي ساعات كار محدود و اوقات فراغت بيشتري باشند، از بيمه هايي بهره مند شوند كه با خطرات ناشي از كارشان انطباق داشته باشد. درحالي كه آنها از همان بيمه اي استفاده مي كنند كه نيروي كارمعمولي استفاده مي كند. در نظام حكومت گذشته مدت زمان كار در شب براي پرتونگاران حداكثر 4 ساعت بود. مقدار ساعات كاري كه با استانداردهاي جهاني هماهنگ بود و پرتونگاران بعد از 20 سال كار با حقوق بازنشستگي 30 سال بازنشسته مي شدند. ولي همه ي اين قوانين كه حداقلي بود را راديوگراف ها با قدرت از سيستم بيداد شاهي گرفته بودند. در نظام فعلي با تعديل ساختاري و با پذيرش برنامه هاي اقتصادي امريكايي صندوق بين المللي پول اين امتيازات به كلي از دست رفته است. به پيروي از برنامه هاي اقتصادي كلان دولت هاي بعد از تعديل ساختاري بدون يك نظارت فني بر ابزار و شيوه ي كار پيمانكاران، عملا همه ي قانون را در اختيار سرمايه داران قرارداده شده است. ساعات كار شبانه به وسيله ي سرمايه داران به بيش از 2 برابر تغيير كرد( از ساعت 8 شب وگاهي از 7 تا 5 بامداد) و بازنشستگي تنها پس از 30 سال امكان پذير است.استثمار همراه با تهديد به بيكاري ، پرتونگاران را در اين شراي
كاري پرخطر درهم كوبيده است.
در كشور حدود 320 شركت پرتونگاري به كار اشتغال دارند. اين شركت ها اگر چه رقيب هم هستند ولي در مورد مناسباتشان با نيروي كار پرتونگاران، با هم هماهنگ هستند و همكاري نزديك دارند. اين شركت ها پرتو نگاران را مجبور مي كنند مقررات داخلي شركت ها را كه برخلاف قوانين كار و هشدارهاي انرژي اتمي است، اجرا كنند. در صورتي كه يك پرتونگار استعفا دهد، شركت هاي ديگر به او كار نمي دهند تا از شركت قبلي رضايت نامه بياورد. در صورتي كه پرتونگار از شركت به جايي شكايت كند، وارد ليست سياه شركت هاي راديوگرافي مي شود و براي هميشه بايد كارش را رها كند. تهديد به بيكاري شركت هاي راديوگرافي(پرتونگاري)، نارسايي هاي ناشي از عدم نظارت بر اجراي قوانين كار در شركت هاي پرتونگاري و حذف تدريجي قوانين كار باعث شده پيمانكاران 4 ساعت كار در شب پرتونگاران را به 9 ساعت افزايش دهند. ولي بعد از 9 ساعت كار بيگاري بدون مزد و بدون اضافه كاري پرتونگار آغاز مي شود. شركت ها بايد براي ظهور و ثبوت فيلم هاي پرتونگاري شده، يك نيروي كار فني و مجرب استخدام كنند. ولي ايشان از پرتونگار مي خواهند كه پس از 9 ساعت شب كاري تازه به تاريك خانه برود و به ظهور فيلم ها اقدام نمايد. براي سرمايه دار مسلما اين باصرفه تر است. اگر پرتونگار به اين بيگاري تن ندهد اخراج مي شود و به او رضايت نامه اي نمي دهند كه بتواند جايي ديگر كار به دست آورد. يكي ديگر از تجاوزات بي رحمانه ي شركت ها به حقوق راديوگراف ها كار كردن با دستگاه هاي فرسوده است. فرسودگي تجهيزات باعث مي شود تا چشمه در مسير خود براي رسيدن به سرجوش گير كند و متوقف شود. در اين شرايط پرتونگار براي ادامه كار بايد گايد تيوپ يا همان لوله هاي انتقالي چشمه ي راديوگرافي را جدا كند و با كمك انبر بلند مشكل ايجاد شده را حل نمايد. پرتوگيري در چنين وضعيتي غيرقابل اجتناب است. استاندارد نبودن گايد تيوپ ها عامل اصلي اين اشكالات و پرتوگيري پرتونگاران است. پرتوگيري بيش ازحد مجاز به صورت خطرناكي او را در معرض عوارض مرگ بار قرار مي دهد. آيا نيروي كار يك ابزار بي جان است؟ يا وسيله اي يك بار مصرف و دور انداختني؟؟ آيا اين انسان ها كه با فروش شرافتمندانه ي نيروي كارشان به توسعه و توليد صنايع كشور كمك مي كنند، بايد زندگي ، جانشان و نسل هاي آينده شان را براي سود بيشتر سرمايه داراني قرباني كنند كه نمي خواهند ابزاري گرانتر ولي استاندارد بخرند و يا ابزار فرسوده شان را دور بياندازند؟ آيا پول بيشتري در حساب بانكي سرمايه دار، كه نقشش در توليد حاشيه اي است و با رانت و روابط خاص به امكانات وسرمايه دست يافته، مهمتر از جان يك نيروي كار فني است؟ انسان زحمت كشي كه حداكثر حقوقش با اين كار پرچالش حداكثر ماهي 600هزار تومان است. وقتي بيگاري هايش همراه با شب كاري هاي دائمي وهميشگي اش را محاسبه كنيم حقوق دريافت او يك حداقل حقوق است و نه چيزي بيشتر. آيا بي قانوني در بازار كار صنعتي و عدم نظارت كارآمد بر اجراي قوانين به قيمت نابودي و تحقير نيروي كار مي تواند كشور را به توسعه صنعتي و همگامي با جهان پيشرفته برساند؟ هر خرد حتا ناقصي مي فهمد كه چنين روندي جز ويراني ساختار جامعه دستاوردي ديگر،نخواهد داشت. با تحقيقات و بررسي هاي علمي متوجه مي شويم كه هشدارها و اعلام خطرها كاملا سنجيده و به جاست. ولي اين به تنهايي كافي است؟ چرا پشتوانه ي اجرايي براي كاربردي كردن اين پيشنهادات علمي وجود ندارد؟!
آيا اين واقعيت پسنديده است كه يك نيروي كار فني(پرتونگار) براي به دست آوردن حداقلي ناچيز كه در ساختار مالي سرمايه، چندرغاز است، و آقازاده ها و كودكانشان آن را حتا به عنوان پول توجيبي شان نمي پذيرند، (ده هزار تومان) جسم وجانش را به پرتو هاي مرگبار گاما بسپارد؟
ناصر آغاجري 17 آبان 90
1- تست پرتونگاری از مجموعه تست های غیر مخرب ، یکی از پرکاربردترین و قدیمی ترین روش ها ، جهت تشخیص عیب های نواحی جوش خطوط انتقال نفت و گاز می باشد.روش های تست غیرمخرب دیگری نیز وجود دارد که از روش های مافوق صوت، جریان گردابی یا مغناطیسی، تشخیص ترک یا نفوذ استفاده می کنند. پرتونگار بايد به وسيله اشعه گاما مركز جوش بين فلزات را كنترل كند تا ميزان عمق جوش وفضاي خالي در بين جوش ها مشخص شود.
2- منبع: سایت رادیواکتیو – مژده اصولی – تنظیم برای تبیان: محسن مرادی
3- درسنامه ي قواعد كار با پرتو در راديوگرافي صنعتي وريه 7 شناسه – INRARP6CP 05
آرشيو دوم سايت آزادى بيان 